Debata o ocenianiu – projekt „Szkoła bez ocen”
Czy inna edukacja jest możliwa? Wielu nauczycieli i dyrektorów zgromadzonych na debacie o ocenianiu, zorganizowanej przez Fundację Szkoła bez Ocen i Instytut Zwinnej Edukacji, pozwala mieć nadzieję, że tak! Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli w Toruniu było partnerem tego wydarzenia. Szkoła bez ocen, bez etykietowania, a za to z informacją zwrotną, z dobrym nauczaniem, dla którego fundamentem są dobre relacje w szkole – to pragnienie i uczniów, i nauczycieli.
Wojewódzka debata o ocenianiu pod honorowym patronatem Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Oświaty Marka Gralika odbyła się 28 kwietnia 2022 r. w Szkole Podstawowej nr 14 w Toruniu. Uczestniczyło w niej (wg informacji opublikowanych przez organizatorów) ponad 260 dyrektorów, nauczycieli, wizytatorów, przedstawicieli organów prowadzących, pracowników ośrodków doskonalenia nauczycieli z Torunia i Bydgoszczy, uczniów i rodziców.
Ocenianie jest w szkole potrzebne, ale czy koniecznie w sposób wyrażony cyfrą? Czy stopnie sprzyjają uczniom czy utrudniają im proces uczenia się? Jarosław Durszewicz z Fundacji Szkoła bez Ocen wprowadził uczestników w najważniejsze zagadnienia, które poruszane będą podczas całego wydarzenia.
Prof. dr hab. Roman Leppert (UKW w Bydgoszczy) w wystąpieniu „Oceny, stopnie…i co z tego wynika?” mówił o tym, jak jest przeprowadzane ocenianie, po co ocenia się i co jest w istocie oceniane. Wśród rodzajów oceniania wymienił ocenianie diagnostyczne, diagnostyczne samoocenianie, ocenianie oparte na kryteriach i na normach. Prelegent zwrócił uwagę na związek pomiędzy ocenianiem a funkcją socjalizacyjną i selekcyjną systemu oświatowego oraz na trzy ideologie w kontekście oceniania: przekazywania, interpretowania i podmiotowości.
Maria Mazurkiewicz, kujawsko-pomorski wicekurator oświaty mówiła o „Celach szkolnego oceniania w prawie oświatowym”. Odwołując się do przepisów zaznaczyła, czemu służy ocenianie: monitorowaniu pracy ucznia oraz przekazywaniu mu informacji o jego postępach edukacyjnych. Ocenianie powinno wspierać ucznia w jego rozwoju. Ocena powinna być sygnałem, co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz informacją, jak powinien dalej się uczyć. Prelegentka pokazała, że przepisy prawa oświatowego sprzyjają wprowadzeniu do szkół oceniania kształtującego, w którym przykłada się wagę do informacji zwrotnej.
Justyna Cholewińska z Instytutu Zwinnej Edukacji opowiedziała o norweskim systemie edukacji pokazując, że edukacja bez ocen do VII klasy sprawia, że szkoła jest miejscem przyjaznym uczniom. Dzieci uczą się chętnie, a czynnikiem wzmacniającym jest dobra relacja uczeń–nauczyciel–rodzic.
Takie dobre praktyki obserwujemy również w niektórych polskich szkołach. O tym, jak można efektywnie pracować z uczniami w szkole bez stopni, a za to z opisową informacją zwrotną opowiedziały Mariola Kędzierska oraz Zofia Przystup ze Szkoły Podstawowej nr 4 w Chełmnie. Podkreśliły, że z takiego sposobu oceniania zadowoleni są i nauczyciele, i uczniowie oraz – co istotne – ich rodzice.
Ważną częścią spotkania była emocjonująca debata, w której jej uczestnicy odpowiadali na kilka pytań, m.in. czego jest w polskiej szkole za dużo, czego za mało, co można wprowadzić, czego unikać? W rozmowie wzięli udział: Maria Mazurkiewicz – kujawsko-pomorski wicekurator oświaty, Anna Kordowska – dyrektor Szkoły Podstawowej nr 4 w Chełmnie, Teresa Ulanowska – nauczycielka, doktorantka UKW, Sławomir Żebrowski – dyrektor KPCEN w Toruniu, dr Łukasz Kosiński – dyrektor MOEN w Bydgoszczy oraz uczniowie z VI i VIII Liceum Ogólnokształcącego w Bydgoszczy. Istotnym głosem podczas debaty były wypowiedzi samych uczniów: zwracali uwagę na rywalizację o lepsze stopnie, ocenianie za rzeczy niezwiązane z ich rzeczywistym postępem edukacyjnym, szufladkowanie uczniów przez nauczycieli. W dyskusji ekspertów kilka razy wybrzmiała idea przewodnia projektu „Szkoła bez Ocen”: „Weź mnie doceń, a nie oceń”, wskazująca, jak ważne są dobre relacje w szkole i jak one wpływają nie tylko na dobrostan ucznia, nauczycieli i rodziców, lecz również wspierają proces nauczania i uczenia się.
Dopełnieniem debaty były głosy słuchaczy, udowadniające zainteresowanie ideą szkoły bez ocen i potrzebę wprowadzenia zmian w systemie edukacji. Mieliśmy przyjemność być partnerem tego wydarzenia – dziękujemy za cenne doświadczenie, współpracę oraz zaangażowaną obecność dyrektorów i nauczycieli.
Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli w Toruniu