Rok Powstania Wielkopolskiego

Kalendarium Powstania Wielkopolskiego

Pierwsze sukcesy – 26 grudnia 1918 – 8 stycznia 1919 r.

 

26 grudnia  – Do Poznania przybywa, owacyjnie witany przez Polaków, Ignacy Jan Paderewski.

27 grudnia  – Wzburzeni polskimi manifestacjami Niemcy, chcąc spacyfikować nastroje, organizują przemarsz przez Poznań 6. pułku grenadierów. Dochodzi do przypadkowej strzelaniny, która około 17.00 zamienia się w regularne walki niezorganizowanych, na razie, Polaków z niemieckimi żołnierzami. W czasie ataku na Prezydium Policji ginie pierwszy powstaniec – Franciszek Ratajczak. Na wieść o walkach w Poznaniu za broń chwytają też mieszkańcy pobliskich miejscowości. Jednym z pierwszych poległych Jan Mertka, padł pod Boczkowem.

28 grudnia – Polacy zdobywają cytadelę i arsenał w Poznaniu. Tymczasowym naczelnym dowódcą powstania zostaje kapitan Stanisław Taczak.

29 grudnia – Trwają walki w Poznaniu. Powstańcy wyzwalają m.in.: Gniezno, Kórnik i Grodzisk.

30 grudnia – W Poznaniu Polacy zdobywają koszary 6. pułku grenadierów. Wyzwolenie: Śremu, Wągrowca i Wronek.

31 grudnia – Kcynia, Ostrów i Oborniki wolne. Początek ofensywy polskich oddziałów, pod dowództwem podporucznika Pawła Cymsa, z Gniezna w kierunku Kujaw.

1 – 5 stycznia – Oswobodzenie: Żnina, Nakła, Barcina, Łabiszyna, Pakości, Mogilna, Strzelna, Kruszwicy, Krotoszyna, Nowego Tomyśla, Czarnkowa, Rawicza, Wolsztyna, Jarocina. Początek walk o Inowrocław.

6 stycznia – koniec walk w Poznaniu, powstańcy zdobywają lotnisko Ławica, całe miasto w rękach polskich. Inowrocław wraca do Polski.

8 stycznia 1919 – Nieudana polska ofensywa na Szubin. Niemcy zajmują Żnin i Łabiszyn. Bitwa pod Chodzieżą, odzyskano Czarnków wcześniej zdobyty przez Niemców. Gen. Józef Dowbor-Muśnicki został mianowany wodzem powstania.

 

Ze zmiennym szczęściem – od 8 do 15 stycznia 1919 r.

 

9 stycznia – Powstańcy tracą Nakło.

11 stycznia – Polacy zdobywają Szubin, zmuszają też ponownie Niemców do opuszczenia Żnina i Łabiszyna.

12 stycznia – Walki w rejonie Leszna.

13-15 stycznia – Powstańcy tracą Szamocin.

 

Zwycięstwo – od 16 stycznia do 16 lutego 1919 r.

 

17 stycznia – Pobór do wojska roczników: 1897, 1898 i 1899. Przekształcenie ochotniczych sił powstańczych w regularną Armię Wielkopolską.

21 stycznia – Naczelna Rada Ludowa (polityczne przywództwo powstania) ogłosiła tekst roty przysięgi wojsk powstańczych:
W obliczu Boga Wszechmogącego w Trójcy Świętej Jedynego ślubuję, że Polsce, Ojczyźnie mojej i sprawie całego Narodu Polskiego zawsze i wszędzie służyć będę, że kraju Ojczystego i dobra narodowego do ostatniej kropli krwi bronić będę, że Komisarzowi Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu i dowódcom, i przełożonym swoim mianowanym przez tenże Komisariat, zawsze i wszędzie posłuszny będę, że w ogóle tak zachowywać się będę, jak przystoi na mężnego i prawego żołnierza-Polaka, że po zjednoczeniu Polski złożę przysięgę żołnierską, ustanowioną przez polską zwierzchność państwową”.

22 stycznia – Wznowienie walk na froncie północnym (rejon obecnego województwa kujawsko-pomorskiego) – Niemcy zajęli Potulice.

28 stycznia – Wielka niemiecka ofensywa na froncie północnym. Ciężkie walki pod Rynarzewem. Powstańcy utracili Szubin.

3 lutego – Wojska powstańcze zatrzymują ofensywę na froncie północnym,  Niemcy wyparci za Noteć. Zwycięska bitwa pod Kcynią. Powstańcy odbili Rynarzewo.

4 lutego – Powstańcy odzyskują Szubin.

7 – 12 lutego – Ofensywa niemiecka na froncie południowym i zachodnim. Walki o Rawicz, Babimost i Kolno.

16 lutego  – W Trewirze został przedłużony, zawarty 11 listopada 1918 r., rozejm Niemiec z państwami, które zwyciężyły w I wojnie światowej. Nowe porozumienie obejmowało też front wielkopolski. Tym samym armia powstańcza została uznana za wojsko sprzymierzone. Choć przez wiele miesięcy trwać będą potyczki na tymczasowej granicy, w praktyce oznacza to koniec powstania.

28 czerwca – Niemcy podpisały traktat wersalski, w wyniku którego do Polski powróciła – prawie cała Wielkopolska, Kujawy Zachodnie, Pałuki i Krajna.

 

Na podstawie opracowania Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.